Joost Straat werkt bij gebouwverduurzamer INNAX. Toen hij de kans kreeg om op een eigen kavel een eigen woning te bouwen hoefde hij niet lang na te denken. Het werd een energieleverende woning zonder verwarming. In de woning zijn een aantal Active House-principes meegenomen.
In De Veenderij in Veenendaal Oost worden ongeveer duizend woningen gebouwd. De wijk is een gezellig mix van twee-onder-een-kappers, rijwoningen, appartementen en zelfbouw.
Op Eiland F in de Lisdodde bevindt zich de kavel van familie Straat. Straat: “We waren op huizenjacht en we hadden al het idee om een duurzaam huis te realiseren. Het uitgangspunt was om een zo energiezuinig mogelijk huis realiseren. Waar het qua budget kan, daar hebben we zoveel mogelijk natuurlijke materialen meegenomen.”
Straat heeft bewust niet gekozen voor volledige houtskeletbouw. “Simpelweg omdat je dan minder massa hebt. Je hebt die massa nodig voor de controle van de temperatuur. We hebben gekozen voor een kern van beton met erbovenop een houtskeletbouwconstructie. Daarbij hebben we vervolgens dubbele gipsplaten gebruikt om toch een beetje extra massa te krijgen.”
De zichtlijnlocaties, zoals het huis van de familie Straat, wijken af van de rest van de wijk. “Dat heeft de gemeente bewust gedaan om een divers beeld te krijgen. Daarbij was wel de voorwaarde dat het huis een special moest worden. Met ons ontwerp voldoen we hieraan. We hebben in totaal 21 zonnepanelen nodig voor duurzame energie. Ter vergelijking de overburen met de warmtepomp hebben gemiddeld dertig panelen liggen, voor een ‘normale’ woning zijn zestig panelen nodig.”
Geen verwarming
Straat: “Veel mensen die horen dat er geen verwarming nodig is in de woning, reageren verbaasd. “Er is er geen enkele verwarming aanwezig, we gebruiken geen gas en hebben geen aansluiting op het lokale warmtenet.” Dit door luchtdicht te bouwen en goede isolatie toe te passen.
“Voor de zekerheid hebben we nog wel een luchtschacht aan laten leggen, waarop we eventueel een pellethaard op kunnen aansluiten, maar ik verwacht niet dat we daar gebruik van gaan maken. We zouden ook altijd nog kunnen bijverwarmen met infrarood, maar vooralsnog ga ik daar niet vanuit.”
Het huis heeft twee luchtsluizen, je kunt via de bijkeuken naar binnen en via de garage. Straat: “Je hebt dan weinig warmteverlies naar buiten toe.”
BlowerDoor
Om de luchtdichtheid te testen werd een BlowerDoor test gedaan. Hierbij wordt met
een krachtige ventilator het huis op onder- of bovendruk gezet. De blower meet hoeveel lucht er nodig is om een bepaald drukverschil te krijgen. Dit geeft meteen ook aan hoeveel lucht de gebouwschil doorlaat. De volumestroom van de meting wordt weergegeven in m3/uur.
Straat: “Bij passiefwoningen ligt dat getal op zeshonderd. Bij de eerste meting zaten we daar al onder. Een flinke opsteker voor aannemer Maas Wijnen uit Lunteren die nooit eerder een energiepositieve woning had gerealiseerd.”
Ventilatie Unit en tapwater
Straat koos voor de ventilatie-unit de Zehnder ComfoAir Q. Straat: “De woningventilatie met warmteterugwinning kwamen we tegen tijdens de duurzame huizenroute. 98 procent van de energie wordt hiermee hergebruikt.
Voor het tapwater wordt gebruik gemaakt van een Degree’n elektrische waterverwarmer. Deze verwarmt het water zonder onnodige energieverspilling tot 40 graden. De elektrische boiler is gecombineerd met een elektrische doorstromer. Deze doorstromer zorgt voor de nodige naverwarming van het water zodat er water van 60 graden uit de kraan komt.
De waterverwarmer verwarmt het water zonder onnodige energieverspilling tot 40 graden. Straat: “Dat maakt dat het water direct op de juiste temperatuur is om te kunnen douchen.” Mooie bijkomstigheid één keer per week wordt de boiler automatisch tot 55 graden gebracht om de kans op legionella uit te sluiten.
(Voor meer informatie hierover zie de animatie)
Natuurlijke ventilatie
Voor de natuurlijke ventilatie zorgen twee Ducogrilles. “Ze kunnen uit zichzelf open en dicht, ze zijn inbraakwerend en er komt geen ongedierte naar binnen. Deze heb ik gecombineerd met automatisch bedienbare Velux-ramen. Die kan ik met één centrale app bedienen. Op basis van temperatuur stuurt het systeem zichzelf.”
Om oververhitting tegen te gaan in de woning is er gekozen voor drie dakramen en is de lichtstraat gesneuveld. “We hebben goed gekeken naar de oriëntering op het oosten en westen. Dit maakte dat we uiteindelijk terug zijn gegaan qua raamoppervlak. Door het toepassen van een glazen balustrade hebben we dit ondervangen. Het licht valt nu mooi de woonkamer in.”
(Voor meer informatie zie de animatie)
Proces
Straat beaamt dat het bouwen van een energieleverende woning een enorm avontuur is. “Mijn kracht is dat ik eigenwijs kan zijn en dat heb ik wel nodig gehad, af en toe werd er flink aan het ontwerp getwijfeld en moest ik flink voet bij stuk houden. Ik wil met onze woning laten zien wat er écht kan als je bestaande technieken anders toe past. Dit past mijns inziens bij de revolutie die nodig om de energietransitie door te voeren.”
Als voorbeeld noemt Straat de architect die meer raamoppervlak wilde toepassen, in de zomer zou het daarmee binnen 60 graden worden. Of de aannemer die bleef aanhouden om in ieder geval het leidingwerk van de vloerverwarming aan te leggen. “Op een bepaald moment werd ik er wel zenuwachtig van, maar toen het dak erop zat en de ramen erin, merkte ik dat de temperatuur al enorm stabiel was. In principe is onze eigen lichaamswarmte genoeg om de woning op temperatuur te houden.”
Een woning zonder verwarming klinkt als een sprookje, vertelt Straat. En niet iedereen gelooft in sprookjes. Lachend: “Ik geloof volledig er volledig in als we de eerste winter goed door zijn gekomen. Dat is nog even afwachten.”
Tip
Voor iedereen die zelf een duurzaam, energieleverend huis wil realiseren, heeft Straat een tip. “Denk vooral na over wat je niet nodig hebt: hoe zorg je dat je zo min mogelijk energie nodig hebt. Neem daarbij afstand van voor de hand ligt en ga je uit van wat logisch is. Als je dat niet zelf kan, zoek dan een specialist op die je verder helpt, dat loont zeker!”
