Ongeveer twee jaar geleden zag ik bij toeval een TED talk over de ‘juiste’ manier van het strikken van je veters. Nu strik ik al ruim drie decennia mijn veters zonder problemen. Ik kan het zelfs in het donker, met mijn ogen dicht, in de regen. Dus toen iemand in een TED talk, een door mij hoog geacht platform, beweerde dat ik het al die tijd fout deed, werd ik wel even nieuwsgierig. Na het filmpje van drie minuten gekeken te hebben, realiseerde ik me dat mijn veters ook wel eens uit zichzelf losgingen, en dat ik dan bleef strikken of een dubbele knoop probeerde. Ik besloot de nieuwe manier van strikken te proberen. En verdomd, het werkt.
De weken die volgden probeerde ik me de nieuwe manier van strikken eigen te maken. En dat klinkt makkelijker dan het is. De oude manier van strikken zat zo diep in mijn systeem dat het een volledig geautomatiseerde beweging was geworden. Die heb ik bewust moeten ombuigen naar een nieuwe manier. En dat is gelukt! Maar nog, als ik haast heb en even snel vlug ergens een strik in moet leggen, merk ik dat ik af en toe nog de oude manier van strikken gebruik.
Waarom vertel ik dit? Waarom is het relevant te vertellen hoe ik mijn veters opnieuw heb leren strikken? Enerzijds natuurlijk om de wereld op de hoogte te brengen van dat ze waarschijnlijk hun veters verkeerd strikken en hoe dit beter kan. Maar anderzijds om te illustreren hoe moeilijk het is om een handeling die volledig verankerd is in je normale handelen te veranderen. Zelfs als je inziet dat een andere manier beter is. De automatische piloot is een zo sterk mechanisme, dat je veel wilskracht en geduld moet hebben om die te veranderen. Terugvallen is heel gemakkelijk op het moment dat je haast hebt of aan iets anders denkt.
In 2012 is de Concept House Prototype 1 gebouwd. Onderdeel van het concept was dat de woning volledig ‘droog’ gebouwd moest worden. Dat betekent geen gebruik van lijm, PUR of andere middelen die na uitharding niet meer relatief eenvoudig van elkaar gescheiden kunnen worden. Droog construeren betekent namelijk makkelijker uit elkaar te halen en te recyclen aan het einde van de levensduur van de woning. Dit principe was duidelijk uitgelegd aan de aannemers en uitvoerders, en iedereen was het erover eens dat het zo zou worden uitgevoerd. Wat schetste de verbazing dan ook van één van de ontwerpers toen deze een keer op de bouw kwam kijken? Iemand die met een lijmpistool wat kiertjes aan het dichtpurren was. Direct trok hij de man het lijmpistool uit zijn hand, liep naar zijn busje en verwijderde daar alle extra bussen PUR die hij nog aantrof. De dag erop deed hij dat weer. En de dag daarop nog een keer.
Het dicht purren van een kiertje is zo ontzettend de normaalste zaak van de wereld in de bouw, dat als dit een keer niet de bedoeling is, het bijna onmogelijk is om dat voor elkaar te krijgen. Het is niet voor niets dat de ontwerper het lijmpistool uit de handen moest trekken: voor hem is het niet een dagelijkse handeling en dus niet de normaalste zaak van de wereld. De directe collega’s van de bouwvakker hadden waarschijnlijk niet eens door dat er iets gebeurde wat niet de bedoeling was. Die keken dwars door de handeling heen.
Bij mijn woning is iets vergelijkbaars aan de hand. Het ontkoppelde bouwen en de manier waarop met de intelligentie en sensoren moet worden omgegaan is dusdanig anders dan de traditionele manier van bouwen, dat hier ook tegen de automatische piloot in gewerkt moet worden. En niet iedereen kan dat zomaar. Bouwpartners moeten zorgvuldig uitgekozen worden, heldere afspraken moeten worden gemaakt en, belangrijker nog, tijdens de uitvoering moet worden gecontroleerd of wordt gewerkt volgens afspraak. Lastig, maar niet onmogelijk. Het feit dat ik een volledig geautomatiseerde handeling als het strikken van mijn veters heb kunnen veranderen, geeft me goede moed.
Trouwens, ook weten hoe je je veters moet strikken? Het filmpje duurt drie minuten en is hier te zien: https://www.ted.com/talks/terry_moore_how_to_tie_your_shoes
